Theo các chuyên gia, kinh tế Việt Nam tăng trưởng quý I cao nhất 4 năm qua nhưng các động lực hồi phục vẫn chưa đồng đều, thiếu chắc chắn. Cùng với đó, cuối năm 2022 đến nay, kinh tế tiếp tục chịu tác động mạnh hiếm có như sự suy giảm tăng trưởng ở nhiều đối tác kinh tế lớn; chính sách thắt chặt tiền tệ, lãi suất cao; giá cả, lạm phát quốc tế vẫn còn nhiều bất định,...

Kinh tế Việt Nam đang chịu ảnh hưởng từ ba cơn gió ngược

Theo Tổng cục Thống kê, tăng trưởng kinh tế quý I/2024 đạt 5,66%. Đây là 1 kết quả tích cực. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, tăng trưởng quý I cao nhất 4 năm nhưng các động lực tăng trưởng hồi phục vẫn chưa đồng đều, thiếu chắc chắn, nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn.

Kinh tế Việt Nam tăng trưởng quý I cao nhất 4 năm qua nhưng các động lực hồi phục vẫn chưa đồng đều, thiếu chắc chắn.

Đánh giá về con số này, Tiến sỹ Lê Xuân Sang - Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, kinh tế Việt Nam từ cuối năm 2022, đầu năm 2023 đến nay tiếp tục chịu tác động mạnh hiếm có, rất khó dự đoán từ các yếu tố bất định bên ngoài và bên trong. Nền kinh tế phải chịu ba cơn gió ngược từ bên ngoài. 

Thứ nhất, là sự suy giảm tăng trưởng ở nhiều đối tác kinh tế lớn Việt Nam, nhất là Trung Quốc. Thậm chí, suy thoái tăng trưởng ở Đức và một vài nước EU, sự suy giảm thu nhập khả dụng ở các nước phát triển hậu COVID-19 gây ảnh hưởng tiêu cực đến xuất khẩu của Việt Nam.

Thứ hai, chính sách thắt chặt tiền tệ, lãi suất cao, nhất là ở Mỹ có ảnh hưởng tới tỷ giá, lãi suất qua đó ảnh hưởng tới thương mại và đầu tư Việt Nam. Tính bất định chính sách của Fed về lãi suất rất cao, khó dự báo gây khó khăn cho việc đưa ra phản ứng chính sách của Việt Nam.

Thứ ba, giá cả, lạm phát quốc tế, nhất là giá dầu và các mặt hàng liên quan vẫn còn nhiều bất định, giá nhiều đầu vào sản xuất tuy giảm, song vẫn còn ảnh hưởng chủ yếu là tiêu cực.

Giá cả, lạm phát cũng là một trong các yếu tố bất định bên ngoài khiến kinh tế Việt Nam chưa đồng đều, thiếu chắc chắn, nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn.

Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, so với các nước trong khu vực như Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia hay Philipines, kinh tế Việt Nam có phần nổi trội hơn trong dịch COVID-19 nhưng sau đó tăng trưởng GDP lại bị mất đà hai lần, dìm nền kinh tế sa vào quỹ đạo hai đáy, tạo sự biến động, xáo động lớn trong nền kinh tế, xã hội.

Nhìn từ phía cung, tăng trưởng GDP đã có dấu hiệu phục hồi rõ nét hơn từ đầu năm 2022. Tuy nhiên mức tăng trưởng chung năm 2023 và quý I/2024 vẫn chưa phục hồi về mức trước đại dịch. Các lĩnh vực tăng trưởng không đều và biến động phụ thuộc vào cơ cấu kinh tế và tác động của dịch bệnh. Trong đó, công nghiệp chế biến, chế tạo vẫn là động lực chính cho tăng trưởng, song nông nghiệp lại là yếu tố “bệ đỡ” khi nền kinh tế gặp khó khăn.

Nhìn từ phía cầu, tiêu dùng là cấu thành đóng góp cho tăng trưởng GDP ổn định nhất. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành tăng khá rõ, nhất là năm 2022 đến hết quý I/2024. Tuy nhiên, tốc độ tăng của tiêu dùng đang chậm lại. Trong quý I, tổng mức bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng chỉ tăng 8,2% so với cùng kỳ năm trước (quý I/2023 tăng 13,9%), nếu loại trừ yếu tố giá tăng 5,1% (quý I/2023 tăng 10,1%).

Không chủ quan trước những số liệu tăng trưởng

Khi bàn luận về các giải pháp phục hồi kinh tế cũng như dự báo tăng trưởng trong thời gian tới, tại hội thảo mới đây, các chuyên gia nhấn mạnh không được chủ quan trước những số liệu tăng trưởng. Cụ thể, theo Tiến sỹ Phạm Anh Tuấn, Phó Viện trưởng điều hành Viện Kinh tế Việt Nam, những “cơn gió ngược” từ kinh tế thế giới dưới những tác động về xung đột chính trị, lạm phát và lãi suất tăng cao, nhu cầu tiêu dùng sụt giảm… đã gây những ảnh hưởng bất lợi, khiến kinh tế Việt Nam giảm đà tăng trưởng một cách đáng kể, có những lúc xuống mức thấp trong nhiều năm trở lại đây.

Tình hình sản xuất kinh doanh trong nước gặp rất nhiều khó khăn, đơn hàng suy giảm hàng loạt, nhiều doanh nghiệp ngừng hoạt động, người lao động mất việc làm. Điều này đặt ra nhiều thách thức trong việc phục hồi kinh tế.

“Quý 1 vừa qua, theo Tổng cục Thống kê, nền kinh tế tăng trưởng 5,66%, mức tăng trưởng trong quý 1 cao nhất từ năm 2020 đến nay. Nhiều người lạc quan đối với kết quả đạt được này, song cần nhìn kỹ tăng trưởng này xuất phát từ đâu và những yếu tố này có tính bền vững như thế nào," Tiến sỹ Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương cho hay.

Theo Tiến sỹ Nguyễn Đình Cung, đầu tư xã hội rất thấp, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân trong nước. Điều này thể hiện ở chỉ số về tăng trưởng tín dụng thấp, nhu cầu đầu tư của doanh nghiệp cũng thấp trong khi số lượng doanh nghiệp rút khỏi thị trường cao còn số doanh nghiệp gia nhập thị trường rất thấp.

Tiến sỹ Nguyễn Đình Cung phân tích hiện lạm phát trong tầm kiểm soát nhưng hàng loạt yếu tố khiến lạm phát có thể tăng trở lại. Đó là lãi suất khó giảm mà sẽ tăng, tỷ giá vẫn cao, điều chỉnh giá năng lượng, tăng lương… "Những yếu tố này sẽ đẩy chi phí, làm tăng lạm phát nên không thể chủ quan," Tiến sỹ Nguyễn Đình Cung khuyến cáo.

Tình hình sản xuất kinh doanh trong nước gặp rất nhiều khó khăn, đơn hàng suy giảm hàng loạt đặt ra nhiều thách thức trong việc phục hồi kinh tế.

Còn Tiến sỹ Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh cho rằng cần sửa đổi về chính sách, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, giảm quy trình và chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ… Song song với đó, tiếp tục các chính sách kích cầu tiêu dùng, đầu tư và hỗ trợ cho doanh nghiệp.

"Bên cạnh việc hỗ trợ trước mắt cho doanh nghiệp qua chính sách tiền tệ, tài khóa…, điều quan trọng là làm sao để doanh nghiệp dần vượt khó và bắt nhịp với xu hướng quốc tế như kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi số…, từ đó nâng cao giá trị và tham gia sâu vào chuỗi cung ứng, vừa là bài toán trước mắt vừa là câu chuyện tăng trưởng dài hạn," Tiến sỹ Võ Trí Thành nhấn mạnh.

Theo ông, cần tập trung vào ba nỗ lực chính sách. Một là, ổn định kinh tế vĩ mô, từ duy trì lạm pháp tương đối thấp cho đến đảm bảo an toàn hệ thống tài chính, ngân hàng, tháo gỡ khó khăn cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp và bất động sản, khôi phục niềm tin thị trường và tăng cường khả năng chống chịu của nền kinh tế. 

Hai là kích cầu tiêu dùng thông qua du lịch và hỗ trợ người lao động. Về đầu tư, cần phát triển hạ tầng, thu hút FDI chất lượng qua tận dụng việc nâng cấp quan hệ đối tác với Mỹ, Nhật Bản,... cũng như làm sâu sắc thêm quan hệ với Trung Quốc.

Về xuất khẩu, cần đa dạng hóa thị trường, sản phẩm, ký kết, đàm phán thêm các FTA cùng với việc hỗ trợ doanh nghiệp thông qua chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa và chương trình phục hồi và phát triển kinh tế.

Ba là, hoàn thiện khung khổ pháp lý, việc ban hành, sửa đổi các văn bản Luật quan trọng đồng thời đáp ứng xu thế số, xanh, dịch chuyển.

Theo chuyên gia, phía trước còn nhiều khó khăn, thậm chí sóng bão, song chúng ta vẫn có lý do để tin vào một kết quả tích cực hơn trong phát triển kinh tế năm 2024. Quan trọng hơn là việc Việt Nam tạo dựng được những nền tảng cơ bản tốt hơn, chất lượng hơn, cả về thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực, để bứt phá phát triển trong giai đoạn tới.

https://thuongtruong.com.vn/news/kinh-te-viet-nam-dang-chiu-anh-huong-tu-ba-con-gio-nguoc-119666.html