Chia sẻ bên lề hội thảo “Đánh giá sắp xếp năng lực nhà thầu xây dựng Việt Nam” diễn ra tại Hà Nội ngày 20/11, ông Nguyễn Văn Ba, Ban chính sách thuộc Tổng hội xây dựng Việt Nam cho rằng, hiện tại, nhà thầu yếu kém vẫn tham gia đấu thầu và thắng thầu bởi thiếu giám sát và thiếu hợp đồng đầu tư xây dựng phù hợp với từng nhà thầu cụ thể.

Ví dụ, trên thực tế hiện nay, tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu không đề cập tới việc đánh giá năng lực, kinh nghiệm của nhà thầu đang thi công cùng lúc nhiều gói thầu. Điều này dẫn đến nhiều trường hợp nhà thầu được phê duyệt trúng thầu nhưng quá trình triển khai đã thể hiện yếu kém về năng lực tài chính mà một trong những nguyên nhân chính là do đang thực hiện quá nhiều gói thầu cùng một lúc.

Ngoài ra, theo tiêu chuẩn đánh giá về năng lực và kinh nghiệm tại mẫu hồ sơ mời thầu, việc đưa thêm các quy định khác vào tiêu chuẩn không được hướng dẫn chi tiết mà chỉ dựa vào đánh giá của chủ đầu tư. Điều này có thể dẫn đến việc chủ đầu tư đưa thêm nhiều tiêu chí không sát thực, không phản ánh đúng bản chất và năng lực của nhà thầu. Do đó, một trong những vấn đề đặt ra cho việc đánh giá sắp xếp năng lực nhà thầu là cần có những tiêu chí làm cơ sở.

Đại diện Viện Kinh tế Xây dựng (Bộ Xây dựng) đề xuất, đánh giá sắp xếp nhà thầu theo nhóm doanh nghiệp. Cụ thể, khối doanh nghiệp hoạt động xây lắp hiện đang chia thành 4 nhóm theo doanh thu hàng năm từ trên 30 tỷ, 100 tỷ, 500 tỷ và trên 500 tỷ đồng.

Đối với doanh nghiệp tư vấn xây dựng cũng đang chia thành 4 nhóm theo doanh thu, đối với doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng thì chia theo ngành hàng. Ngoài ra, có thể căn cứ vào danh mục các hoạt động xây dựng đã thực hiện của doanh nghiệp để xác định nhóm các doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp - Giám đốc Công ty Đầu tư Dầu khí Toàn Cầu, đề xuất có thể sắp xếp nhà thầu theo nhóm A, B, C với những tiêu chí được quy định rõ ràng và số đông các nhà thầu đồng ý. Từ đó, tương ứng với mỗi nhóm là những dự án với quy mô khác nhau. Việc phân loại này không cố định, mà sẽ được thay đổi hàng năm theo kết quả hoạt động của doanh nghiệp và phải đuợc tiến hành một cách công khai minh bạch.

Đại diện Tổng hội Xây dựng Việt Nam cho rằng, để đánh giá cụ thể năng lực nhà thầu, trước hết phải phân biệt loại hình nhà thầu như phân biệt thầu chính, thầu phụ hay tổng thầu tuỳ theo phần trăm công việc mà mỗi nhà thầu đảm nhận.

Một vấn đề khác được các chuyên gia quan tâm là việc đánh giá, sắp xếp năng lực sẽ do cơ quan quản lý nhà nước hay tổ chức nghề nghiệp xã hội xác nhận. Được biết, ở các nước như Thái Lan, Malaysia, Singapore..., việc đánh giá, xếp loại các nhà thầu đều do các hội nghề nghiệp phối hợp với các cơ quan chức năng thực hiện. Ví dụ ở Thái Lan là Hiệp hội nhà thầu Thái (TCA) phối hợp với Viện nghiên cứu xây dựng của Thái Lan (CIT) thực hiện.

Đại diện một số chủ đầu tư cho rằng, Hiệp hội nhà thầu Việt Nam phối hợp với Bộ Xây dựng thực hiện việc đánh giá xếp loại các nhà thầu hàng năm là hợp lý nhất. Bởi việc đánh giá này phải dựa trên các số liệu báo cáo chính thức của các nhà thầu có xác nhận của cơ quan quản lý.