Không thể để vùng biên cương rộng lớn mãi hoang vắng, hơn chục năm nay, tỉnh Kon Tum chủ trương dân ra biên giới. Và đến nay, dáng dấp một vùng quê trù phú đã và đang hình thành…

Lập làng

Tháng 3/1999, Binh Đoàn 15 đã thành lập bộ khung “Đoàn 78” lên Mô Ray khai hoang, mở đất. Không quản gian khó, những người lính trên mặt trận kinh tế bắt tay vào điều tra thổ nhưỡng, khí hậu rồi quyết định chọn cây cao su làm điểm đột phá. Hơn 10 năm bén duyên trên vùng đất mới, cây cao su từng bước làm Mô Ray "thay da, đổi thịt".

Ông Trịnh Hà Tâm, Phó Giám đốc Công ty 78, nói: năng suất cây cao su ở Mô Ray dù mới khai thác song được đánh giá là cao nhất vùng Tây Nguyên. Năm 2011, bình quân đạt 1,75 tấn mủ khô/ha. Lương mỗi công nhân bình quân là 7,4 triệu đồng/tháng.

Nhớ những năm đầu lên Mô Ray, gian khổ khó khăn chồng chất, từ thị trấn Sa Thầy vào trung tâm xã hơn 100km, mùa khô còn đi lại được, song 6 tháng mùa mưa gần như “nội bất xuất, ngoại bất nhập”. Lương thực thực phẩm phải chuẩn bị dự trữ từ cuối tháng 4. Vậy mà hôm nay, cùng với những vườn cao su xanh ngút tầm mắt là điện, đường, nhà cửa, bệnh viện, trường học đầy đủ.

Công ty 78 đã có hơn 1.700 công nhân, phân bổ ở 17 đội sản xuất trên diện tích gần 4.000 ha cao su, mỗi đội là một điểm dân cư.

Đưa chúng tôi vào thăm trường nội trú Đội 3, ông Tâm cho biết anh em công nhân ở đây không còn phải gửi con cho cha mẹ ở quê như nhiều năm trước. Nhà trẻ, trường tiểu học mọc theo các điểm dân cư. Ở đây có cả trường nội trú cho học sinh tiểu học.

Phòng học sạch sẽ, học trò hay thầy cô đều phải bỏ giày dép ngoài cửa. Khay ăn, ly uống nước được ghi tên, có vị trí treo móc riêng. Giường màn chăn chiếu sắp xếp gọn gàng, đều tăm tắp như nếp sống bộ đội.

Anh Tống Thế Sao (38 tuổi, quê Hà Trung, Thanh Hoá) đang cạo mủ cao su ở Đội 3 cho biết năm 2000 anh có mặt ở Mô Ray và chọn nơi này làm quê hương thứ hai. Năm 2002, anh lập gia đình, vợ chồng nhận chăm sóc, khai thác gần 5ha cao su. Thu nhập từ tiền lương của anh khoảng 10 triệu đồng/tháng còn vợ là 8,5 triệu đồng/tháng.

Thời gian rảnh rỗi, vợ chồng anh tranh thủ tăng gia trên mảnh vườn rộng 2.000m2, nuôi cá, nuôi heo tăng thêm thu nhập. Làm ăn khấm khá, anh vừa xây lại căn nhà trị giá hơn 200 triệu đồng. Anh Sao đã đưa 2 người em ruột cùng 3 em vợ vào làm công nhân Công ty 78. Hàng nghìn người trên nhiều miền quê cũng đã chọn Mô Ray làm quê mới.

Điểm tựa cây cao su

Ông Nguyễn Kim Phương Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Kon Tum cho biết hầu hết diện tích rừng chuyển đổi ở Mô Ray là rừng thứ sinh, rừng nghèo do ảnh hưởng của chất độc hoá học từ chiến tranh. Nếu tiếp tục để lại rừng cũng không sinh lợi. Vì thế, chuyển rừng nghèo sang trồng cao su vừa phát triển kinh tế vừa giải quyết việc làm, nhằm thu hút dân cư cho huyện mới Nam Mô Ray.

Tỉnh Kon Tum đã mời các chuyên gia về quy hoạch nông nghiệp vào điều tra khảo sát khí hậu, thổ nhưỡng của Mô Ray, và quyết định chọn 40.000 ha rừng nghèo kiệt trong số 158.000 ha diện tích tự nhiên của xã Mô Ray chuyển sang trồng cao su.

Tỉnh Kon Tum đã thực hiện khá bài bản, chặt chẽ chủ trương chuyển đổi rừng nghèo sang trồng cao su của Chính phủ. Tổng số gỗ, củi tận thu trong quá trình khai thác trắng là gần 42.000m3 gỗ, và 175.000 ster củi, bình quân mỗi ha chỉ hơn 1m3 gỗ (bán được hơn 60 tỷ đồng).

Kon Tum cũng là tỉnh duy nhất ở Tây Nguyên thu tiền quyền sử dụng rừng khi giao đất cho các doanh nghiệp trồng cao su, trước đây là 12 triệu đồng/ha, từ năm 2011 lên 16 triệu đồng/ha. Tổng số thu tiền quyền sử dụng rừng và tiền bán lâm sản đối với các dự án đã được UBND tỉnh Kon Tum phê duyệt là gần 424 tỷ đồng. Đây là nguồn thu đáng kể để tỉnh tái đầu tư cơ sở hạ tầng cho vùng biên giới cũng như tái đầu tư lại hạ tầng cho xã Mô Ray.

Đi dọc từ Bắc đến Nam Mô Ray, bóng dáng của một vùng đất chết ngày nào đã lùi dần thay vào đó là sức sống của bạt ngàn cao su đang lên xanh tốt. Gần 10.000 ha cao su của Công ty Cổ phần Đầu tư - Phát triển Duy Tân; 4.700 ha cao su của Công ty Cổ phần Cao su Sa Thầy; Hơn 4.000 ha của Công ty TNHH MTV Cao su Chư Mom Ray… mới trồng vài ba năm mà đã bắt đầu khép tán, xanh mướt.

Ông Phạm Thanh Hà, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum, cho biết cắn liền với phát triển các dự án trồng cao su ở Mô Ray là hình thành các làng, xã hướng đến thành lập huyện mới. Vì thế, UBND tỉnh yêu cầu các doanh nghiệp gắn liền với thiết kế vùng sản xuất phải quy hoạch hạ tầng cơ sở và các khu dân cư.

Phát triển 40.000 ha sẽ có ít nhất 20.000 công nhân làm việc. Mỗi hộ công nhân cần có tối thiểu 1.000m2 đất vườn do các doanh nghiệp nhận đất trồng cao su để lại. Tất cả đất đai dọc hai bên quốc lộ 14C cách 150m và đất hai bên trục đường chính phải để lại phục vụ mục đích phát triển dân cư, trường học, bệnh xá… cho các điểm dân cư.

Không lâu nữa, chỉ cần 100km quốc lộ 14C đến trung tâm xã Mô Ray được trải nhựa và 5 năm sau khi hầu hết diện tích cao su ở Mô Ray đi vào kinh doanh, tính theo thời giá hiện nay, mỗi năm Mô Ray sẽ cho doanh thu 5.000 – 6.000 tỷ đồng, nộp ngân sách hàng nghìn tỷ đồng, giải quyết việc làm và tạo ra vùng dân cư mới từ 20.000 - 30.000 hộ.

Ngọc Linh

http://baodientu.chinhphu.vn/Home/Mo-Ray-doi-thay-tu-cay-cao-su/20127/144535.vgp