Công ty TNHH MTV Cao su Mang Yang là đơn vị thường có biến động lao động nhất trong các đơn vị Tây Nguyên, kể cả lúc điều kiện tốt. Do đặc thù của đơn vị có điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu khắc nghiệt, độ cao so với mực nước biển lớn, gió nhiều, đất xấu và tỷ lệ bình quân cây cạo chưa đạt 400 cây/ha, do vậy người CN thường có thu nhập thấp vì sản lượng khai thác không cao. Tuy nhiên đa số CN vẫn một lòng gắn bó với đơn vị, vườn cây.

Chị Lê Thị Hậu, CN Tổ 13 – NT K’dang cho biết: “Mặc dù giá mủ cao su xuống thấp, nhưng tôi vẫn gắn bó với vườn cây và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Giá cao su giảm làm đời sống gia đình tôi gặp nhiều khó khăn, tuy nhiên chúng tôi vẫn được sự quan tâm rất lớn của công ty như chi trả kịp thời tiền lương, chu cấp tiền ăn ca, đóng bảo hiểm các loại đầy đủ…”.

Công nhân Công ty TNHH MTV Cao su Mang Yang.

Khác với suy nghĩ của chị Hậu là gia đình anh Nguyễn Đình Phương, cả nhà anh có 3 người làm cao su gồm vợ và con nhưng đều quyết định nghỉ làm công nhân dù đã có thâm niên công tác trên 10 năm. “Bây giờ tiền lương thấp quá, trong khi rẫy ở nhà không ai làm vì thuê nhân công bây giờ cao hơn ngày đi cạo, nên chúng tôi quyết định nghỉ để lo công việc nhà, làm nương rẫy thu nhập sẽ tốt hơn”, anh Phương cho hay.

Còn tại Công ty TNHH MTV Cao su Chư Sê, người CN vẫn xin nghỉ rải rác ở hầu khắp các nông trường với nhiều lý do. Chúng tôi tìm đến gia đình chị Phan Thị Đào, CN Tổ 4 NT Ia Glai đã có thâm niên 12 năm trong nghề nhưng vẫn kiên quyết nghỉ việc. Chị Đào giải thích, “Vợ chồng em cũng tiếc số thời gian làm CN cao su lắm, nhưng vì sức khỏe em không thể tiếp tục. Nhà em có 1.000 trụ tiêu, chồng em cũng đã nghỉ làm CN cách đây 3 năm để lo rẫy tiêu. Còn một mình em vừa đi cạo vừa lo cho 2 đứa nhỏ nên sức khỏe không chịu nổi, giờ em nghỉ ở nhà lo cho con để ảnh đi làm rẫy tiêu”. Gia đình chị Đào có thể xem là một trong những gia đình khá giả trong xóm, vì sau một thời gian làm công nhân tích cóp mua rẫy tiêu, giờ vợ chồng chị đã có một căn nhà khang trang với 2 tầng lầu, đất đai rộng rãi…

Cần giải pháp động viên, khuyến khích

Theo tìm hiểu của chúng tôi, tại khu vực Tây Nguyên, hầu hết những người xin nghỉ việc đều có điều kiện kinh tế gia đình khá vững, thu nhập từ vườn tiêu hay cà phê đều cao hơn làm cao su như hiện nay. Mặt khác cũng nhàn hơn và khỏe hơn, nhiều người cho biết một phần do sức khỏe không thể đáp ứng được chứ không phải muốn nghỉ. Điển hình như chị Kpă Brép là CN Tổ 2, NT Ia Glai – Công ty TNHH MTV Cao su Chư Sê, mặc dù rất cố gắng nhưng đành phải nghỉ.

Chị cho biết: “Tôi sinh năm 1972, vào làm CN cạo mủ từ năm 1996. Mấy năm trước đi cạo mủ một tháng mình có thể được hơn 7 triệu, cuối năm công ty thưởng nhiều. Bây giờ mỗi tháng chỉ được hơn 2 triệu không đủ nuôi 5 đứa con. Vợ chồng phải đi cạo sớm đến 8 giờ là về đi hái tiêu, làm cỏ tiêu cho người ta, mỗi ngày cũng được 150 ngàn đồng/người. Mủ cạo xong đến trưa cho con đi trút. Bây giờ mình đi cạo cũng không nổi, chắc sang năm xin nghỉ để cho con nó đi cạo”.

Cần một giải pháp hài hòa để NLĐ vừa gắn bó với DN vừa đảm bảo điều kiện gia đình.

Còn CN Rơ Mah Hpih ở Tổ 2, Đội Cao su Xã Gào – Công ty TNHH MTV Cao su Chư Păh chia sẻ: “Tôi có một mình đi cạo, không ai phụ hết nên được ít mủ, do vậy thu nhập thấp hơn người ta, chỉ được khoảng 4 triệu một tháng. Thu nhập ở nhà thì tới mùa mới có hoặc cuối năm mới thu trên rẫy, vì vậy dù có thấp chút cũng cố gắng đi cạo để có tiền nuôi gia đình, lấy ngắn nuôi dài mà. Còn giá mủ có thấp nữa, người trong làng còn đi cạo thì mình cũng đi”.

Thời điểm này, nhiều công ty đã tổ chức nhiều đoàn cán bộ, nhất là Công đoàn thường xuyên xuống cơ sở nắm bắt tình hình, tâm tư nguyện vọng của người CN nhằm có phương án hỗ trợ, giúp đỡ. Ngoài ra còn có cả những buổi đối thoại trực tiếp với công nhân tại lô như Công đoàn Công ty TNHH MTV Cao su Mang Yang, Công ty TNHH MTV Cao su Kon Tum. Đây là cách hữu hiệu nhất nhằm nắm bắt tâm tư nguyện vọng, nguyên nhân thật sự của tình hình CN nghỉ việc, từ đó động viên, khuyến khích và giải pháp hợp lý để người lao động vừa gắn bó với doanh nghiệp, vừa đảm bảo được điều kiện gia đình.

Bài, ảnh: Văn Vĩnh