Công ty cổ phần Cao su Sơn La chuẩn bị giống cao su chịu lạnh tốt hơn để trồng thay thế diện tích cao su bị ảnh hưởng do thời tiết.

Báo Sơn La đã cử phóng viên tìm hiểu thực tế, trên cơ sở đó đánh giá khái quát tình hình thực hiện chủ trương trồng cây cao su của tỉnh; làm rõ thêm những thông tin xung quanh vấn đề mà một số cơ quan báo chí đã nêu về cây cao su ở tỉnh ta. 

Thực hiện Kết luật số 139-KL/TU ngày 20-4-2007 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về chủ trương phát triển cây cao su, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 3304/QĐ-UBND ngày 26-12-2008 phê duyệt quy hoạch phát triển cây cao su trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2007-2011, tầm nhìn đến năm 2020; Quyết định số 1217/QĐ-UBND ngày 20-5-2014 phê duyệt dự án, rà soát, bổ sung quy hoạch phát triển cây cao su giai đoạn 2011-2015 và định hướng đến năm 2020. Đồng thời, thành lập ban chỉ đạo phát triển cây cao su từ tỉnh đến xã, với các thành viên là lãnh đạo chủ chốt phụ trách lĩnh vực phát triển nông nghiệp, nông thôn. 

Phát triển cây cao su là lĩnh vực mới, nhưng bằng sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị, vừa làm, vừa rút kinh nghiệm, từ 70 ha cây cao su đầu tiên trồng tại Phiêng Tìn, thị trấn Ít Ong (Mường La), đến nay, diện tích đất cây cao su đã mở rộng ra 6 huyện (Quỳnh Nhai, Thuận Châu, Mường La, Mai Sơn, Yên Châu và Vân Hồ). Với phương thức vận động nhân dân chuyển đổi những diện tích đất canh tác hiệu quả kinh tế thấp sang trồng cao su, người dân trong vùng quy hoạch có nguyện vọng sẽ được tham gia góp cổ phần vào Công ty cổ phần cao su Sơn La bằng giá trị quyền sử dụng đất. Kết quả, một bộ phận nông dân của tỉnh đã có cổ phần trong Công ty cổ phần cao su Sơn La và bản thân họ trở thành công nhân, không những giúp người dân ổn định về việc làm, thu nhập, mà còn gắn trách nhiệm của họ với cương vị là người chủ thật sự. Hàng nghìn ha đất trống, đồi trọc, đất bạc màu canh tác kém hiệu quả, đất trồng rừng không thành rừng đã được chuyển đổi sang trồng cây cao su. Đây là những cơ sở quan trọng để tỉnh ta quy hoạch vùng sản xuất nguyên liệu tập trung, phát triển công nghiệp chế biến và các dịch vụ về nông thôn, tạo nhiều việc làm ở các trình độ khác nhau, lao động phổ thông tại khu vực nông thôn có nhiều cơ hội để lựa chọn việc làm phù hợp. Cây cao su phát triển đến đâu sẽ có các công trình điện, giao thông, trường học, trạm y tế, hình thành và mở rộng các khu thị tứ... Ngoài sản xuất nông nghiệp, người dân sẽ có điều kiện thuận lợi để phát triển dịch vụ, góp phần thực hiện các tiêu chí xây dựng nông thôn mới. 

Cây cao su được xác định là cây đa mục tiêu, ngoài giá trị về kinh tế, tạo nguồn hàng hóa xuất khẩu, góp phần phủ xanh đất trống, đồi trọc và đóng vai trò là những cánh rừng phòng hộ. Phát triển cây cao su là cả một quá trình tuyên truyền vận động, từng bước làm thay đổi nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Từ năm 2007 đến nay, UBND tỉnh đã ban hành trên 1.500 văn bản, UBND các huyện ban hành trên 1.000 văn bản liên quan đến tổ chức triển khai thực hiện chương trình phát triển cây cao su. HĐND tỉnh đã ban hành nhiều chính sách, trong đó có Nghị quyết số 270/2009/NQ-HĐND ngày 17-4-2009; Nghị quyết 363/2011/NQ-HĐND ngày 18-3-2011 về chính sách phát triển cây cao su trên địa bàn. Đến 31-12-2014, tỉnh ta đã giao cho Công ty cổ phần cao su Sơn La 8.751 ha đất tại 18 xã của 6 huyện, trong đó 7.600 hộ góp 6.166,5 ha, Công ty cổ phần cao su Sơn La đã khai hoang gần 7.718 ha và trồng 7.005 ha cây cao su, lực lượng lao động trên 4.300 người, trong đó gần 98% là người dân địa phương, Công ty đã đóng BHXH, BHYT, BHTN cho 2.403 công nhân là đồng bào dân tộc thiểu số. 

Tuy nhiên, đến nay, diện tích trồng cây cao su chưa đạt theo nghị quyết và kế hoạch đề ra, nhận thức của một số cán bộ, đảng viên còn hạn chế; các văn bản về tổ chức triển khai thực hiện chương trình phát triển cây cao su thiếu đồng bộ. Hiện nay chưa ký được hợp đồng giữa Công ty cổ phần cao su Sơn La và người dân về góp cổ phần bằng quyền sử dụng đất nông nghiệp để hợp tác đầu tư thực hiện dự án phát triển cây cao su, đời sống của một số hộ gia đình, cá nhân góp đất còn có những khó khăn. Nguyên nhân, do điều kiện đất đai, khí hậu một số vùng không phù hợp, nhất là do ảnh hưởng của sương muối, dẫn đến tình trạng cây cao su bị chết. Những năm đầu, Công ty cổ phần cao su Sơn La chưa chủ động sản xuất giống cây cao su chịu lạnh nên ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng vườn cây. Mặt khác, cây cao su là cây công nghiệp dài ngày, hiện tại vẫn chưa khai thác mủ và có sự cạnh tranh của các loại cây ngắn ngày khác... nên một bộ phận người dân chưa thực sự tin tưởng và yên tâm sản xuất. Công tác phối hợp giữa Công ty cổ phần cao su Sơn La với các cơ quan chức năng của tỉnh, các huyện trồng cây cao su và chính quyền địa phương có nơi, có lúc chưa chặt chẽ... Đến hết năm 2014, tổng diện tích kiến thiết cơ bản 6.457,5 ha, trong đó chăm sóc 5.774 ha, diện tích đã lập hồ sơ chờ quyết định thanh lý do ảnh hưởng của thời tiết là 356,5 ha... Được biết: Hiện nay, Công ty cổ phần cao su Sơn La đang cho thanh lý những diện tích cây cao su kém chất lượng do nhiều nguyên nhân để trồng lại, nhưng chưa thông báo cụ thể cho chính quyền và nhân dân, nơi có diện tích cao su phải chặt đi để trồng lại, dẫn đến tình trạng có những thông tin chưa chính xác trên báo chí, gây lo lắng cho người dân tham gia góp đất trồng cao su và dư luận xã hội. Lý giải về những thông tin đăng tải gần đây trên báo chí, ông Võ Nhật Duy, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần cao su Sơn La khẳng định: Đơn vị đã làm đúng theo quy trình của Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam. Đầu năm 2012, do rét đậm, sương muối, 54/430 ha của Đội cao su Mường Bú (Mường La) bị ảnh hưởng nặng. Công ty đã có biên bản xác nhận của chính quyền xã đề xuất với Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam cho phép thanh lý diện tích bị ảnh hưởng do rét đậm, rét hại để trồng lại với giống cao su chịu lạnh tốt hơn. Được Tập đoàn cho phép trồng lại diện tích bị sương muối. Để trồng lại, Công ty phải tiến hành chặt những cây trên diện tích này để đào hố trồng cây mới. Đây là việc làm bình thường nhằm khắc phục rét đậm, sương muối, không phải tàn phá cao su như một số thông tin của một số cơ quan báo chí đã nêu vừa qua. Tuy nhiên, Công ty cũng cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa với địa phương và làm tốt công tác thông tin tuyên truyền trong việc thực hiện trồng lại diện tích cây cao su không đạt chất lượng để tạo sự đồng thuận của nhân dân và dư luận xã hội. 

Sau 7 năm thực hiện chủ trương phát triển cây cao su trên địa bàn tỉnh, đã giúp tỉnh ta thực hiện điều chỉnh cơ cấu cây trồng, bố trí lại cơ cấu lao động, tạo lập được các vùng sản xuất hàng hóa, thay đổi cơ bản tập quán canh tác và trình độ sản xuất của nông dân trong vùng quy hoạch, từng bước xây dựng nguồn nhân lực tại chỗ, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn của tỉnh, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả trong việc gắn kết nông nghiệp, nông dân và nông thôn, đẩy nhanh quá trình hình thành các vùng chuyên canh cây công nghiệp, gắn với công nghiệp chế biến. Định hướng phát triển cây cao su giai đoạn 2015-2020 của tỉnh sẽ tập trung thâm canh nâng cao chất lượng diện tích đã trồng, mở rộng theo quy hoạch và điều kiện thực tế trong từng giai đoạn. Tập trung hoàn thiện cơ chế chính sách đối với người dân góp đất và các địa phương trồng cây cao su; giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân và công nhân. Xây dựng các nhà máy chế biến mủ cao su gắn với vùng nguyên liệu và phát triển mạng lưới đô thị, cụm công nghiệp theo quy hoạch. Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ và phát triển sản xuất ở cùng trồng cây cao su gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới. 

Ngọc Thuấn